उच्च शिक्षामा पनि अंग्रेजी नै शिक्षणको माध्यमको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। त्यसैले, शैक्षिक तथा सामाजिक रूपमा सफल जीवन बिताउन अंग्रेजी सिक्नैपर्छ।

अंग्रेजी अन्तर्राष्ट्रिय भाषा हो, जुन संसारभरि नै बोलिन्छ। यो संयुक्त राष्ट्रसंघको आधिकारिक भाषा पनि हो। विश्वका धेरैजसो महत्त्वपूर्ण ग्रन्थहरू अंग्रेजीमै लेखिएका छन्। साथै, विभिन्न भाषाका वक्ताहरूबीच सम्पर्क भाषाको रूपमा पनि अंग्रेजी प्रयोग गरिन्छ। संक्षेपमा भन्नुपर्दा, अंग्रेजी एउटा झ्यालजस्तै हो, जसबाट हामी विश्वलाई नियाल्न सक्छौँ। नेपाली सन्दर्भमा, यो कक्षा १ देखि उच्च तहसम्म अनिवार्य रूपमा पढाइन्छ।

त्यसैगरी, उच्च शिक्षामा पनि अंग्रेजी नै शिक्षणको माध्यमको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। त्यसैले, शैक्षिक तथा सामाजिक रूपमा सफल जीवन बिताउन अंग्रेजी सिक्नैपर्छ। अर्को शब्दमा भन्नुपर्दा, २१औँ शताब्दीका नागरिकहरूका रूपमा हामीले अंग्रेजी जानेनौँ भने आफ्ना भविष्यका सपना पूरा गर्न सक्दैनौँ। हामीले जहाँसुकै गए पनि, जुन पेशा अपनाए पनि, जुन धर्म अनुसरण गरे पनि, जुन उमेरमा भए पनि, हाम्रो मातृभाषा जुनसुकै भए पनि, अंग्रेजी भाषा सिक्न अनिवार्य छ।

नेपालमा सामान्यतः दुई प्रकारका विद्यालयहरू छन्, सामुदायिक विद्यालय (सार्वजनिक विद्यालय) र निजी विद्यालय। निजी विद्यालयहरूमा अंग्रेजी शिक्षणको माध्यमको रूपमा प्रयोग गरिन्छ, तर सामुदायिक विद्यालयहरूमा त्यस्तो छैन। तर, पछिल्ला वर्षहरूमा धेरैजसो सार्वजनिक विद्यालयहरूले पनि आफ्ना कक्षाहरू अंग्रेजी माध्यमबाट सञ्चालन गर्न खोजिरहेका छन्। यो प्रवृत्ति बोर्डिङ विद्यालयहरूको प्रभाव र जनसाधारणको अंग्रेजीप्रतिको आकर्षणका कारण देखिएको हो।

यद्यपि धेरैजसो सार्वजनिक विद्यालयहरूले तल्लो तहमा अंग्रेजी माध्यम कक्षाहरू सञ्चालन गरिरहेका छन्। ती विद्यालयहरूमा अंग्रेजी भाषाको अवस्था हाल निकै कमजोर छ। विद्यार्थीहरू अंग्रेजी सिक्न वा बोल्न उत्साही देखिँदैनन् र शिक्षकहरू समेत माध्यमिक तहमा समेत अंग्रेजी विषय नेपाली भाषामै पढाउन बाध्य छन्। यसको मुख्य कारण विद्यार्थीहरूको कमजोर अंग्रेजी पृष्ठभूमि हो। परिणामस्वरूप, त्यस्ता विद्यालयहरूमा थोरै मात्र विद्यार्थीहरू अंग्रेजीमा सञ्चार गर्न सक्षम छन्।

सार्वजनिक विद्यालयहरूमा अधिकांश अंग्रेजी शिक्षकहरू दक्ष भए पनि, तिनीहरू विद्यालयमा अंग्रेजी बोल्ने वातावरण सिर्जना गर्न असमर्थ देखिन्छन्। यसको पछाडि विभिन्न कारणहरू छन्, जस्तै, नेपालीलाई मातृभाषाको रूपमा प्रयोग गर्नु, विद्यार्थीहरूमा अंग्रेजी सिक्ने जिज्ञासाको कमी, अभिभावकहरूको अशिक्षित अवस्था आदि।

उपयुक्त समाधानका उपायहरू अपनाई हामी माथि उल्लेखित समस्याहरू हल गर्न सक्छौँ। निम्न कदमहरू यसका लागि अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण छन्–

कक्षा १ देखि १० सम्म अंग्रेजीलाई शिक्षणको माध्यमका रूपमा प्रयोग गर्ने।

अंग्रेजी प्रयोग गर्न कठिनाइ भोगिरहेका शिक्षकहरूलाई विशेष प्रशिक्षण सञ्चालन गरी सहयोग प्रदान गर्ने।

विद्यार्थीहरूलाई अंग्रेजी सिक्न र संचार गर्न प्रेरित गर्ने।

विद्यार्थीहरूलाई नियमित रूपमा प्रतिक्रिया (फिडब्याक) दिने र आवश्यक ठाउँमा सहकार्य तथा सहायता प्रदान गर्ने।

विद्यालय समयमा सहकर्मीहरूबीच अंग्रेजी अभ्यास गर्ने।

अंग्रेजी बोल्नका लागि कडा नियम तथा निर्देशिका लागू गर्ने।

विभिन्न अंग्रेजी कार्यक्रमहरूलाई अतिरिक्त क्रियाकलापका रूपमा नियमित अन्तरालमा सञ्चालन गर्ने।

यसरी हेर्दा, सार्वजनिक विद्यालयहरूमा अंग्रेजी वातावरण निर्माण गर्न अझै धेरै समस्या र चुनौतीहरू छन्। तर, वर्तमानमा सामुदायिक विद्यालयहरूमा केही सकारात्मक परिवर्तनहरू देखिँदैछन्, जसले अंग्रेजी वातावरण सुधार गर्नेछ र आगामी दिनहरूमा प्रत्येक सार्वजनिक विद्यालयलाई ‘अंग्रेजी बोल्ने क्षेत्र’ (English Speaking Zone) का रूपमा स्थापित गर्न मद्दत गर्नेछ।