प्रियासनका अन्य उपन्यासहरू जस्तै ‘कडी’ मा वैदेशिक रोजगारीको प्रभाव छ भने ‘पुनरागमन’ महिलाको संघर्षमा केन्द्रित छ। नेपाली साहित्यमा पारिजातको ‘शिरिषको फूल’ जस्ता कृतिहरूसँग यसको तुलना गर्न सकिन्छ जसले महिलाको विद्रोहलाई चित्रण गर्दछ।
सफल उपन्यासकार सविन प्रियासनको पुनरागमन उपन्यासले एकल आमाहरूको समस्यालाई केन्द्रमा राखेको छ। पुनरागमन का मुख्य थीमहरू प्रेम, संघर्ष, समर्पण र सामाजिक न्याय हुन्।
नेपाली समाजमा विवाह बिना सन्तान जन्माउने महिलालाई हेर्ने दृष्टिकोणलाई यसले चुनौती दिन्छ। यो विषय २०७३ मा अपाच्य थियो तर आज सान्दर्भिक छ।
यो उपन्यासलाई उपन्यासकार प्रियासनले नेपालका प्रथम राष्ट्रपती रामवरण यादव, पूर्व राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी, हालका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली, पूर्व प्रधानमन्त्रीहरू माधव नेपाल, झलनाथ खनाललगायतका दर्जनौँ नेता र अधिकारकर्मीहरूको हातमै उपलब्ध गराएर एकल आमाको विषयमा चर्चा गरेका थिए।
जसले गर्दा पछि आमाको नामबाट पनि नागरिकता बनाउनका लागि थोरै भए पनि उपन्यासले दबाबको काम गरेको प्रियासनले विभिन्न सञ्चारमाध्यममा लेख्दै र बताउँदै आएका छन्।
समाजका कुरीतिहरू जस्तै अन्तरजातीय प्रेम, वैदेशिक रोजगारीको प्रभाव (अन्य उपन्यासहरूमा जस्तै) लाई पनि छोएको छ। थीमहरूले समाजलाई डोर्याउने काम गर्दछन् जसले प्रियासनलाई दुरदर्शी बनाउँछ। उपन्यास भावुक छ; यसले आँसु र रोमाञ्च दुवै दिन्छ।
साहित्यिक शैली र भाषा
प्रियासनको शैली सरल र प्रवाहपूर्ण छ। उनी छोटो समयमा उपन्यास लेख्ने क्षमताका लागि प्रसिद्ध छन्। पुनरागमन मा वर्णनात्मक भाषा प्रयोग भएको छ जसले दृश्यहरूलाई जीवन्त बनाउँछ। संवादहरू नेपाली भाषाको प्राकृतिक स्वाद बोकेका छन्। उपन्यासको लम्बाइ मध्यम छ तर यसमा गहिराइ छ।
कथावाचन प्रथम पुरुष वा तृतीय पुरुषमा छ जसले पाठकलाई पात्रसँग जोड्छ। साहित्यिक उपकरणहरू जस्तै फ्ल्यासब्याक र क्लाइमेक्सलाई कुशलतापूर्वक प्रयोग गरिएको छ। भाषा सरल भए पनि विषय गहन छ जसले यसलाई सबै वर्गका पाठकहरूका लागि उपयुक्त बनाउँछ।
सामाजिक प्रभाव र आलोचना
उपन्यास प्रकाशन हुँदा समाजमा आलोचना गरिएको थियो। एकल आमाको विषयलाई अपाच्य मानियो। तर यसले चर्चा पनि कमायो र नेपाली साहित्यमा नयाँ बहस सुरु गर्यो। आज यो उपन्यास महिलाको सशक्तीकरणको प्रतीक बनेको छ।
यसले युवा पुस्तालाई प्रेरित गरेको छ। आलोचकहरूले यसलाई भावुकतामा बढी केन्द्रित भएको भन्छन्। अन्त सकारात्मक भए पनि वास्तविक जीवनमा यस्तो पुनरागमन कमै हुन्छ भन्ने मत छ। तर यसको सामाजिक सन्देश निर्विवाद छ। उपन्यासले समाजलाई परिवर्तनको लागि सोच्न बाध्य बनाएको छ।
अन्य कृतिहरूसँग तुलना
प्रियासनका अन्य उपन्यासहरू जस्तै कडी मा वैदेशिक रोजगारीको प्रभाव छ भने पुनरागमन महिलाको संघर्षमा केन्द्रित छ। नेपाली साहित्यमा पारिजातको शिरिषको फूल जस्ता कृतिहरूसँग यसको तुलना गर्न सकिन्छ जसले महिलाको विद्रोहलाई चित्रण गर्दछ। तर प्रियासनको शैली आधुनिक र समसामयिक छ।
व्यक्तिगत प्रतिबिम्ब
यो उपन्यास पढ्दा मलाई समाजको क्रूरताप्रति दुःख लाग्छ तर मुख्य पात्रको संघर्षले आशा दिन्छ। यो एकल आमाहरूका लागि प्रेरणा हो। प्रियासनले यसलाई लेखेर समाजलाई ऐना देखाएका छन्।
पुनरागमन एक दुरदर्शी उपन्यास हो जसले नेपाली साहित्यमा महत्वपूर्ण स्थान ओगटेको छ। यसको विषयवस्तु, पात्रहरू र सन्देशले यसलाई कालजयी बनाउँछ। सविन प्रियासनको यो कृति पढ्न लायक छ र समाजलाई परिवर्तन गर्ने शक्ति बोकेको छ।
