यो वर्ष देशभर औसतभन्दा बढी वर्षा र उच्च तापक्रम हुने सम्भावना छ। जो कर्णाली प्रदेश र जुम्ला जिल्लाका लागि संवेदनशील मानिन्छ।
नेपाल जल तथा मौसम विज्ञान विभाग (DHM) ले हालै सार्वजनिक गरेको पूर्वानुमानअनुसार, २०८२ सालको मनसुनमा देशभर औसतभन्दा बढी वर्षा र उच्च तापक्रम हुने सम्भावना छ।
यो पूर्वानुमान विशेष गरी कर्णाली प्रदेश र जुम्ला जिल्लाका लागि संवेदनशील मानिन्छ, जहाँ भौगोलिक बनावट, पहुँचको समस्या र सीमित पूर्वाधारका कारण विपद् व्यवस्थापन चुनौतीपूर्ण छ।
जुम्लामा सम्भावित जोखिमहरू:
१. पहिरो र बाढीको उच्च जोखिम:
जुम्लाको पहाडी भू–बनावट र अधूरा सडक निर्माणका कारण वर्षायाममा साना–ठूला पहिरो बारम्बार हुने गरेका छन्।
पछिल्ला वर्षहरूमा तातोपानी, गुठीचौर, हिमा र पातारासी क्षेत्रमा पहिरोका घटनाले जनधनको क्षति पुर्याएको छ।
२. गर्मीजन्य र सरुवा रोगहरूको प्रकोप:
तापक्रममा वृद्धि भएमा जुम्लामा डेंगु, झाडापखाला र छालासम्बन्धी रोगहरूको सम्भावना रहन्छ।
गर्मी, चिसोपन र नमीको वृद्धिले सरुवा रोगहरूको फैलावटका लागि अनुकूल वातावरण बन्छ।
३. कृषिमा क्षति:
असिनापानी वा असामयिक वर्षाले जुम्लाका प्रमुख बालीहरू– जौ, मकै, कोदो र मार्सी धानमा क्षति पुर्याउन सक्छ।
विगतमा बाली नष्ट भएपछि कृषकहरूले वैकल्पिक रोजगारी खोज्नुपरेको अवस्था देखिएको छ।
जुम्लाका लागि सम्भावना र अवसरहरू:
१. सिँचाइको सुविधामा वृद्धि:
अधिक वर्षाले ताल, धारा र कुवा पुनः भरिने भएकाले सिँचाइ तथा खानेपानी आपूर्तिमा सहजता आउन सक्छ।
२. वनस्पति र जैविक विविधताको लाभ:
उपयुक्त वर्षाले जुम्लाका जडीबुटी र वनस्पति उत्पादनमा वृद्धि हुन सक्छ, जस्तै– यार्सागुम्बा, जटामसी, पाङ्गरजस्ता वनउपजको उत्पादन र सङ्कलनमा लाभ।
३. स्थानीय पर्यटन प्रवर्द्धन:
सन्तुलित मौसमले हाइकिङ, पारिवारिक भ्रमण र स्थानीय पर्यटकको चहलपहल बढ्न सक्छ, विशेष गरी छेदीगढी, सिनीगाढ र रारा ताल हेर्न आउने पर्यटकहरूको सङ्ख्यामा वृद्धि।
सतर्कता र तयारी: जुम्लाका लागि सुझावहरू
स्थानीय पालिका र वडाहरू:
वर्षासँगै आउन सक्ने विपद्का जोखिम क्षेत्रमा जोखिम नक्सा तयार गरी समुदायलाई सचेत गराउने। वडास्तरमै उद्धार टोली तयार गर्ने।
कृषकहरू:
समयमै बाली लगाउने, बाली बीमा गर्ने र मौसम अनुकूलका जात प्रयोग गर्ने। सिँचाइ र नाली व्यवस्थापनलाई सुदृढ गर्ने।
विद्यालय र स्वास्थ्य संस्थाहरू:
बालबालिका र शिक्षकलाई वर्षासम्बन्धी सुरक्षा उपाय सिकाउने। स्वास्थ्य संस्थाहरूमा पानीजन्य रोगका औषधिहरूको पर्याप्त भण्डारण राख्ने।
सामान्य नागरिक:
मौसमको सूचना रेडियो, मोबाइल वा स्थानीय प्रशासनमार्फत प्राप्त गर्ने। खानेपानी उमालेर प्रयोग गर्ने र अस्वस्थ महसुस भए तुरुन्त स्वास्थ्य संस्थामा जाने।
सारमा भन्दा जलवायु परिवर्तनको प्रभाव जुम्लामा तीव्र रूपमा देखिन थालेको छ। वर्षा र तापक्रम दुवै बढ्ने पूर्वानुमानले जोखिम मात्र होइन, केही अवसर पनि ल्याउन सक्छ।
आवश्यक योजना, चेतना र समन्वयमार्फत यी दुवैलाई सन्तुलनमा ल्याउन सकिन्छ।
(म, एक चिकित्सकको रूपमा अहिले जुम्लामा सेवा गर्दैछु। चाहे त्यो चिकित्सकीय होस्, मेडिको–लीगल होस्, वा जनचेतनामूलक गतिविधि होस्, सेवा नै मेरो धर्म हो।)
