मैले मेरा लागि गरेको दु:ख र संघर्ष बुझ्नकै लागि यी सबै कुरा अझै थप गराउन मलाई शिक्षण पेसा आवश्यक थियो। त्यसैले शिक्षा हासिल गर्न आवश्यक एउटा अर्को महत्त्वपूर्ण तत्व एक पैसा पनि थियो। त्यो जुटाउन मलाई समस्या पर्थ्यो।
जीवन एउटा यात्रा हो, जहाँ हरेक गन्तव्यले नयाँ सिकाइ दिन्छ। मेरो बालकक्षादेखि बि.एड. सम्मको यात्राले धेरै उतार-चढाव पार गर्यो। यो केवल किताबको ज्ञान लिने यात्रा मात्र थिएन, बरु जीवनको वास्तविकता बुझ्ने, संघर्ष गर्ने, र सफलताका सिँढी चढ्ने महत्वपूर्ण समय थियो।
जीवनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण र सम्झनलायक यात्रा भनेको शैक्षिक यात्रा हो। म पनि त्यही यात्राको एक मुसाफिर हुँ, जसको सुरुवात बालकक्षाबाट भयो र आज म ब्याचलरसम्म आइपुगेको छु। जीवनको यात्रा धेरै रंगीन हुन्छ, तर विद्यार्थी जीवनको यात्रा अझै स्मरणीय र विशेष हुन्छ। बालकक्षादेखि ब्याचलरसम्मको मेरो यात्रा पनि विभिन्न उतारचढाव, सिकाइ र अनुभवले भरिएको छ।
बालकक्षा देखि प्राथमिक तह
बाल्यकालको त्यो पहिलो दिन अझै स्मरणीय छ, जब आमा-बुबाले हात समातेर मलाई विद्यालय पुर्याउनुभएको थियो। हातमा सानो झोला, अनुहारमा डर र कौतूहल—त्यो नै मेरो शैक्षिक यात्रा सुरु हुने क्षण थियो। अक्षर चिन्ने, रंगसँग खेल्न सानो हुँदा अक्षर चिन्न पनि गाह्रो लाग्थ्यो।
पहिलोचोटि कलम समात्दा हात काँप्थ्यो, तर शिक्षकहरूको माया र धैर्यले बिस्तारै सिक्न सकियो। साथीहरूसँग खेल्दै, चित्र कोर्दै, कखरा र गणितका अंकहरू बुझ्दै पढाइप्रति रुचि बढ्दै गयो। बालकक्षाको सुरुवात धेरै मीठो र रोचक थियो।
पहिलोपटक किताब, स्लेट, चक र झोलासँग चिनजान भयो। आमाले हात समातेर विद्यालय पुर्याउनुभएको त्यो दिन आज पनि मेरो मनमा ताजा छ। तर शिक्षकहरूको माया, रमाइलो वातावरण र साथीहरूको साथले मलाई पढाइमा पनि रुचि लाग्न थाल्यो।
त्यसैले शिक्षकहरूले यसरी लेख्नुपर्छ भनेर हात समातेर कापिको पानामा हात घुमाउँदै सुरु भएको मेरो शैक्षिक यात्रा आजसम्म पनि रोकिएको छैन।
प्राथमिक, आधारभूत, माध्यमिक तहको पढाइ
कक्षा १ देखि १० सम्मको विद्यालय जीवन मेरा लागि आधार तयार गर्ने समय थियो। यस अवधिमा मैले अक्षर चिनेँ, गणित गनेँ, कविता सिकेँ र अनुशासनमा बस्न थालें। प्रत्येक वर्ष नयाँ किताब, नयाँ शिक्षक र नयाँ कुरा सिक्ने अवसर मिल्थ्यो।
एसईईको तयारीको समय अलि गम्भीर र जिम्मेवारीपूर्ण अनुभव भयो। विद्यालय जान हरेक बिहान दौडिनुपर्थ्यो। कहिलेकाहीँ किताब किन्ने पैसा अभाव हुन्थ्यो, तर पढ्ने इच्छाले कहिल्यै पछाडि हट्न दिएन। शिक्षकहरूको प्रेरणाले हरेक कक्षामा राम्रो अंक ल्याउने लक्ष्य बनाइयो।
परीक्षा, प्रतिस्पर्धा, अनि केही असफलताहरूबीच आत्मविश्वास बढ्दै गयो। जीवनको यो यात्रा एकदमै स्मरणयोग्य भएको छ। बाल्यकालको सुरुवात विद्यालयको ढोका पार गरेर भयो। पहिलोपटक हातमा स्लेट र खल्तीमा चक बोकेर म विद्यालय गएको त्यो दिन अझै सम्झना आउँछ। त्यतिबेला पढाइभन्दा खेल र साथीहरूसँग रमाइलो गर्न मन लाग्थ्यो।
उच्च माध्यमिक र स्नातक तहको पढाइ
त्यसपछि उच्च माध्यमिक तह (कक्षा ११–१२) मा प्रवेश गर्दा आफूभित्रको आत्मविश्वास केही बढेको महसुस भयो। विषय छनोट, परीक्षा र भविष्यको योजना बनाउने कुराले मलाई अझ परिपक्व बनायो। अब पढाइसँगै लक्ष्य पनि स्पष्ट हुँदै गयो।
विद्यालय सकिएपछि कता जाने भन्ने ठूलो प्रश्न उभियो। समाजले इन्जिनियर, डाक्टर बन्नू भन्छ, तर घरपरिवार र मनले शिक्षणतर्फ आकर्षित गर्यो। किनकी मेरा बा-आमा र मेरो पुर्ख्यौलीलाई शिक्षा भन्ने कुरा थाहा नै थिएन। त्यसैले म उहाँहरूलाई केही कुरा थोरै भए पनि सिकाउन चाहान्थें।
म भित्र भएको डकुमेन्टमा ९५ प्रतिशत अंक र मेरो बा-आमा भित्रको १०० प्रतिशत अंक धेरै फरक थियो। म स्कूल पढेर थोरै जान्ने त केही चिठी पढ्ने मात्र भएकी हुँ, मेरा बा-आमा भित्र नपढेरै भएको डक्टर, पाइलट, इन्जिनियर, शिक्षक ती सबै थोक बुझ्नु छ।
मैले मेरा लागि गरेको दु:ख र संघर्ष बुझ्नकै लागि यी सबै कुरा अझै थप गराउन मलाई शिक्षण पेसा आवश्यक थियो। त्यसैले शिक्षा हासिल गर्न आवश्यक एउटा अर्को महत्त्वपूर्ण तत्व एक पैसा पनि थियो। त्यो जुटाउन मलाई समस्या पर्थ्यो।
त्यसकारण अब गर्न केही सक्दिन भनेर हार मानेकी म फेरि मेरा बा-आमाले मलाई भन्नू भयो, “तिमी शिक्षक भएको हेर्ने ठूलो धोको छ, तिमिले यो हाम्रो चाहनालाई पूरा गर्नै पर्छ।” यो उहाँहरूको कुरा सुनेर मलाई अझै थप हौसला मिल्यो। अन्ततः, शिक्षालाई पेशा बनाउने संकल्प गर्दै बी.एड. तर्फको बाटो रोज्ने निर्णय गरियो।
बी.एड. पढ्न थाल्दा शिक्षाको गहिराइ बुझ्न पाइयो। केवल पढाउने मात्र होइन, विद्यार्थीको भविष्य निर्माण गर्ने जिम्मेवारी कति महत्वपूर्ण हुन्छ भन्ने सिकियो। शिक्षण शैली, बालमनोविज्ञान, पाठ्यक्रम विकास जस्ता विषयहरूले ज्ञानलाई अझ व्यापक बनायो।
जब ब्याचलर तहमा आइपुगेँ, त्यो बेला मैले पढाइसँगै जीवनका व्यवहारिक पक्षहरू बुझ्न थालेँ। कक्षा मात्रै होइन, प्रोजेक्ट, प्रजेन्टेसन, समूहकार्य, सेमिनार र सामाजिक गतिविधिहरूमा संलग्न भएर सिक्ने अवसर पाइयो। यहाँ मैले आफूभित्रको क्षमता चिन्ने र नयाँ चुनौतीहरू सामना गर्ने सीप सिकें।
बालकक्षाको त्यो सानो पाइला आज विशाल कदममा रूपान्तरण भइसकेको छ। यो यात्रा सजिलो थिएन—कहिले असफलता, कहिले निराशा पनि आयो। तर हरेक मोडमा मैले केही न केही सिक्ने अवसर पाएको छु। यो यात्रामा हरेक दिन नयाँ कुरा सिक्न पाइयो।
शिक्षकको भूमिका कति महत्वपूर्ण हुन्छ भन्ने बुझियो। अब बी.एड. पूरा भइसकेपछि, एउटा योग्य शिक्षक बन्ने जिम्मेवारी मेरो काँधमा आएको छ। मेरा शिक्षकमार्फत पाएको ज्ञान अब म पनि भविष्यका विद्यार्थीहरूलाई दिन चाहन्छु।
आज म जहाँ छु, त्यो मेरो अघिल्ला हरेक पाइलाको योगदान हो। बालकक्षाको त्यो पहिलो अक्षरदेखि ब्याचलरको अन्तिम उत्तरपत्रसम्म, हरेक पाइलामा म परिपक्व बन्दै गएको छु।
यो यात्रा केवल पढाइको मात्र होइन, आत्मविकास, संघर्ष, अनि सपनाहरू साकार गर्ने यात्रासमेत रह्यो। यो सम्पूर्ण शैक्षिक यात्रामा मैले धेरै सिकें—केवल किताबबाट होइन, अनुभव, गल्ती, प्रयास र संकल्पबाट। मैले बुझेँ, शिक्षा भनेको प्रमाणपत्र होइन, जीवन जिउने कला हो।
अन्ततः म भन्न सक्छु—बालकक्षा देखि ब्याचलरसम्मको यात्रा केवल किताबी ज्ञानको यात्रा होइन, यो आत्मविश्वास, संघर्ष र सफलता प्राप्त गर्ने यात्राको नाम हो।
