समग्रमा, राष्ट्र निर्माणका लागि युवावर्गको महत्त्वपूर्ण भूमिका रहेको हुन्छ। उनीहरूको जोश, साहस, सृजनशीलता र नवीनताले राष्ट्रलाई समृद्धिको मार्गमा अघि बढाउन सक्छ।
शान्ति भनेको एउटा यस्तो अवस्था हो जहाँ समाजमा स्थिरता र स्थायित्व रहन्छ। जसले व्यक्ति र समुदायलाई सहज र सुरक्षित महसुस गराउँछ। शान्ति भनेको युद्धविराम मात्र होइन, यो आन्तरिक र बाह्य सन्तुलनको स्थिति पनि हो।
अर्कोतर्फ, विकास भनेको व्यक्तिगत, सामाजिक र आर्थिक प्रगति हो, जसले व्यक्तिको जीवनलाई सहज र समृद्ध बनाउन मद्दत गर्छ। जब शान्ति र विकास दुबै हुन्छन्, तब मात्र एक समुन्नत राष्ट्र निर्माण गर्न सकिन्छ।
तर शान्ति र विकास स्थापना गर्न कुनै जादुई सूत्र छैन, यो कुनै एक व्यक्तिको वा समूहको मात्र जिम्मेवारी होइन। यसका लागि युवावर्गको ठूलो भूमिका हुन्छ, किनकि युवा नै परिवर्तनका संवाहक हुन्।
युवावर्ग, जसको उमेर र सोच उर्जा र उत्साहले भरिपूर्ण छ, राष्ट्र निर्माणको महत्त्वपूर्ण आधारशिला हुन्। समाजको हरेक परिवर्तनमा, चाहे त्यो राजनीतिक होस् वा सामाजिक, युवाहरूको योगदानको भूमिका उल्लेखनीय छ।
हामीले इतिहासको पानामा २००७ सालको क्रान्ति, २०३६/३७ को विद्यार्थी आन्दोलन, २०४६ सालको जनआन्दोलन, २०६२/६३ को जनआन्दोलन, यी सबै परिवर्तनमा युवाहरूको जोस, साहस र बलिदान देखेका छौं।
यी आन्दोलनहरूमा उनीहरूको सक्रिय सहभागिता र नेतृत्वले नै सामाजिक र राजनीतिक परिवर्तन सम्भव भएको हो। एक समाजको भविष्य निर्धारण गर्न युवा वर्गलाई सही मार्गदर्शन र अवसर प्रदान गर्न आवश्यक छ। युवालाई सही मार्ग देखाउन नसक्दा देशले समृद्धिको मार्ग अवलम्बन गर्न सक्दैन र शान्ति स्थापना गर्न असम्भव बन्छ।
आजको समयमा हरेक राष्ट्रको सबैभन्दा ठूलो चुनौती भनेको युवालाई गलत बाटोमा जानबाट रोक्दै उनीहरूको जोश, क्षमता र उर्जालाई सही दिशामा प्रयोग गर्नु हो। आजका युवाहरूलाई समाज निर्माण, शान्ति स्थापना र आर्थिक विकासमा संलग्न गराउन सके मात्र राष्ट्र निर्माणको सपनालाई साकार बनाउन सकिन्छ। युवाहरूको जोस, शक्ति र सोचलाई सही दिशामा परिचालन गरेर मात्र समाजमा समृद्धि ल्याउन सकिन्छ।
उदाहरणका लागि, देशको पूर्वाधार विकासमा, आर्थिक सुधारमा, शिक्षा तथा स्वास्थ्य सेवामा सुधार ल्याउन, युवा वर्गको सीप, क्षमता र समयको सही उपयोग गर्नु आवश्यक छ। जब युवा वर्ग यी क्षेत्रमा सक्रिय हुन्छ, तब राष्ट्रको विकास सम्भव हुन्छ।
शान्ति र विकासका लागि युवाहरूले विभिन्न क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छन्। उनीहरूले आफ्नो सिर्जनशीलता, नवप्रवर्तन, परिश्रम र जोसलाई देशको समृद्धिमा समर्पित गर्न सक्दछन्। उदाहरणका लागि, शिक्षित र दक्ष युवा जनशक्तिले आधुनिक प्रविधि र नयाँ सोचको प्रयोग गरी कृषि, उद्योग, पर्यटन, सूचना प्रविधि जस्ता क्षेत्रहरूमा नवप्रवर्तन गराउन सक्छ।
यसले राष्ट्रिय अर्थतन्त्रलाई सुदृढ बनाउन मद्दत गर्छ। यसरी, आर्थिक विकास र रोजगार सिर्जना गर्दै युवाहरूले राष्ट्रलाई आत्मनिर्भर बनाउन र गरिबी घटाउन योगदान दिन सक्छन्।
अर्कोतर्फ, सामाजिक रूपान्तरणका लागि युवाहरूको भूमिका झन् महत्त्वपूर्ण छ। युवाहरूले समाजमा व्याप्त अन्धविश्वास, जातीय विभेद, लैङ्गिक असमानता जस्ता समस्याहरूको अन्त्य गर्न नेतृत्व दिन सक्छन्।
उनीहरूले एक नयाँ सोच, एकता र समानताको भावना स्थापना गर्न मद्दत पुर्याउँछन्। समाजमा सही सोच र सहअस्तित्वको भावना विकास गर्न युवा वर्गको योगदान अनिवार्य छ। उनीहरूले विभिन्न सामाजिक अभियान, सचेतना कार्यक्रम, शिक्षासम्बन्धी सुधारका कार्यक्रमहरूमा सक्रियता देखाउन सक्दछन्, जसले समाजमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ।
भ्रष्टाचार र अन्यायको विरुद्ध लड्न पनि युवावर्गको महत्त्वपूर्ण भूमिका हुन्छ। युवाहरूले असामाजिक गतिविधि, भ्रष्टाचार र अनियमिततासँग लड्न नेतृत्व लिनुपर्छ। समाजमा जब युवाहरू भ्रष्टाचारविरोधी अभियानमा संलग्न हुन्छन् र समाजसेवामा सक्रियता देखाउँछन्, तब मात्र समाजमा सुशासन कायम गर्न सकिन्छ।
सरकारले पनि युवावर्गलाई सक्षम र सशक्त बनाउन कार्यक्रम ल्याउनुपर्छ। आजको समयमा देशभर बेरोजगार युवाहरूको संख्या उच्च छ, जसले गर्दा उनीहरूमा निराशा र असन्तोष बढेको छ। तर सरकारले युवालाई रोजगारमा संलग्न गराउन, उनीहरूलाई व्यवसायिक दक्षता प्रदान गराउन र स्वरोजगार कार्यक्रममार्फत उनीहरूलाई देश निर्माणमा संलग्न गराउन सकेमा युवा वर्गले समाजलाई समृद्ध बनाउने अभियानलाई अझ बलियो बनाउनेछ।
राष्ट्रिय सुरक्षा र सीमा संरक्षणमा पनि युवाहरूको भूमिका अति महत्त्वपूर्ण छ। नेपालको सीमा क्षेत्रमा भएको अतिक्रमणलाई रोक्न, सुस्ता र कालापानी क्षेत्रमा नेपालीको उपस्थितिलाई सुनिश्चित गर्न र अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा देशको अस्तित्वको संरक्षण गर्न युवावर्गले योगदान गर्नुपर्छ।
देशका दुर्गम क्षेत्रमा बिछोडिएको विकास र संरचनालाई पूरा गर्न युवाहरूले हुम्ला, जाजरकोट, कर्णाली जस्ता स्थानहरूमा काम गर्नुपर्छ। जब युवाहरू दुर्गम क्षेत्रमा काम गर्छन् र ती स्थानहरूको अवस्थालाई सुधार गर्न मद्दत गर्छन्, तब मात्र देश समृद्ध बन्छ।
राष्ट्र निर्माणमा युवाहरूको योगदान शिक्षा र स्वास्थ्यका क्षेत्रमा पनि छ। युवाहरूले दुर्गम गाउँ र शहरमा शिक्षाको स्तर सुधार गर्न र सबैलाई शिक्षाको पहुँचमा पुर्याउन सक्दछन्। उनीहरूले स्वास्थ्य सचेतना अभियान सञ्चालन गरेर ग्रामीण र पिछडिएका समुदायलाई स्वास्थ्य सेवामा पहुँच पुर्याउन सहयोग पुर्याउन सक्छन्।
नेपालमा, स्वास्थ्य सेवाको अभावका कारण कर्णालीका मानिसहरूलाई सामान्य रोगको औषधि पाउन ३–४ घण्टाको यात्रा गर्नुपर्छ। यस्तो अवस्थामा युवावर्गले ग्रामीण क्षेत्रमा स्वास्थ्य सेवाको पहुँचलाई सुनिश्चित गर्न पहल गर्नु पर्छ।
युवाहरूले नयाँ प्रविधि, विज्ञान र अनुसन्धानलाई प्रवर्धन गरेर देशलाई प्राविधिक दृष्टिले सबल बनाउन सक्छन्। नेपालमा आजको समयमा डिजिटल युगको प्रयोग बढिरहेको छ। युवाहरूले नयाँ प्रविधि, कृत्रिम बुद्धिमत्ता, ब्लकचेन जस्ता आधुनिक प्रविधिहरूको प्रयोग गरी देशलाई डिजिटलाइजेसनमा अगाडि बढाउन मद्दत गर्न सक्छन्।
यसले गर्दा देशको प्रशासनिक कार्य, स्वास्थ्य सेवा, शिक्षण व्यवस्था, कृषिजन्य उत्पादन जस्ता क्षेत्रमा सहजता आउन सक्छ। प्रविधिको प्रयोगबाट देशको विकास दरलाई गति दिन र अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न युवाहरूको भूमिका अहम् छ।
राष्ट्र निर्माणका लागि आत्मनिर्भरता प्रमुख कुरा हो। आज युवावर्ग देश बाहिर गएर आफ्नो भविष्य खोज्न विवश छन्। शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारका लागि विदेश जाने युवाहरूको संख्यामा दिनप्रतिदिन वृद्धि भइरहेको छ। यस अवस्थालाई रोक्नका लागि सरकारले युवालाई देशमै अवसर र वातावरण प्रदान गर्नुपर्छ।
उनीहरूलाई कृषि, उद्योग, पर्यटन, र अन्य सम्भावित क्षेत्रमा रोजगार सिर्जना गर्न प्रेरित गर्नु जरुरी छ। युवावर्गले विदेशमा आफ्नो क्षमता खर्च गरेर होइन, स्वदेशमै रहि समृद्ध समाज निर्माणमा योगदान दिनुपर्छ।
समग्रमा, राष्ट्र निर्माणका लागि युवावर्गको महत्त्वपूर्ण भूमिका रहेको छ। उनीहरूको जोश, साहस, सृजनशीलता र नवीनताले राष्ट्रलाई समृद्धिको मार्गमा अघि बढाउन सक्छ।
सरकार र समाजले युवाहरूलाई सही मार्ग निर्देशन गर्नुपर्छ र उनीहरूको सामर्थ्यलाई राष्ट्र निर्माणमा लगाउनुपर्छ। युवावर्गले पनि आफ्नो जिम्मेवारीलाई पहिचान गर्दै समाज सुधार, शान्ति स्थापना, आर्थिक विकास र भ्रष्टाचार निवारणमा भूमिका निभाउनुपर्छ। यसरी मात्रै हामीले समृद्ध, शान्त र विकसित राष्ट्र निर्माण गर्न सक्छौं।
तसर्थ, युवाको सही उपयोग र मार्गदर्शनद्वारा मात्र नेपाललाई आर्थिक, सामाजिक र सांस्कृतिक दृष्टिले बलियो, आत्मनिर्भर र विकसित राष्ट्रको रूपमा उभ्याउन सकिन्छ। समाजको हरेक क्षेत्रमा युवाको सहभागिता अनिवार्य छ। सरकारको दायित्व पनि युवालाई सही अवसर दिनु र उनीहरूको सिर्जनशीलता र उत्साहलाई राष्ट्र निर्माणतर्फ मोड्नु हो।
